”Het gras aan de overkant lijkt soms groener dan mijn eigen gras en bij anderen lijkt het perfecte plaatje altijd van toepassing te zijn.” Het is een gedachte die wij zelf creëren, niet wetende dat elke persoon zijn/haar goede en minder goede momenten kent. Deze laatste kunnen zo heftig zijn dat een persoon in een dip komt of zelfs een depressie kan ervaren. In dit artikel vertelt een zuster haar verhaal. We kunnen hier leerpunten uit halen hoe we dit kunnen aanpakken en begrijpen dat het leven niet altijd rozengeur en maneschijn is, maar Alhamdulillaah met de wil van Allaah, de Verhevene worden de moeilijke tijden gevolgd door makkelijke tijden.
إِنَّ مَعَ ٱلۡعُسۡرِ يُسۡرٗا
”Waarlijk, na slechte tijden komen er betere tijden.” (soerat ash-Sharh 94:6))
Bismillaah wa sallatoe wa salem ‘ala Rassoulillaah; het heeft lang geduurd voordat ik hierover durfde en wilde schrijven. Mijzelf openstellen over dit onderwerp ligt gevoelig en vraagt wat lef van mij, maar ik hoop oprecht dat het zorgt voor herkenning en vooral erkenning. De afgelopen 9 maanden heb ik geworsteld met mijn depressie en angststoornis. Nu realiseer ik me dat je zoiets gewoon echt niet in de hand hebt. Ik hield mijn ‘ibaadah zo goed ik kon in stand en voelde me op het vlak van deen echt heel erg goed Alhamdulillaah. Ik was enorm optimistisch ingesteld en had daardoor voor mezelf besloten dat ik nooit meer zou terugvallen. Ik worstel namelijk al ruim 20 jaar met deze beproeving, Alhamdulillaah. Ik had mijn leven eigenlijk weer op de rails, zo dacht ik dan…. Het ging al bijna 4 jaar weer heel goed met mij Alhamdulillaah. Buiten de zorg voor mijn gezin was ik actief op allerlei vlakken. Ik nam Arabisch, tajweed en hifdh lessen en startte ook met thuisonderwijs. Dit was ontzettend spannend en vergde doorzettingsvermogen, maar uiteindelijk genoten ik en mijn kinderen met volle teugen hiervan. Daarbij was ik ook nog als zelfstandig counselor aan het werk en ook dat was een geweldige zegening. Mijn lessen kon ik hierdoor nog bijhouden, dus voor mijn gevoel kon ik de wereld aan Alhamdulillaah.
De confrontatie
Toen de zomervakantie aanbrak maakte we ons allemaal klaar voor de lange reis naar Marokko. We waren immers al 4 jaar niet geweest. Alles verliep prima, Alhamdulillaah. Ondanks de drukte eromheen – van de laatste spulletjes nog halen en de koffers inpakken – liep alles op rolletjes. Ik ging met goede moed op weg en keek enorm uit naar het weerzien van de schoonfamilie. De eerste week was ook zalig. Na 4 jaar elkaar weer kunnen omarmen was geweldig. En de kalmte en rust die ik zo nodig had kwam als geroepen. Weg van de gejaagdheid en alle verplichtingen. Na een week begon ik me echter minder goed te voelen. Het was alsof die rust, die adem die ik eindelijk kon uitblazen eruit kwam als een stortvloed van vermoeidheid en neerslachtigheid. Een totale ommezwaai dus. De laatste keer dat ik in een diepe dal zat en worstelde met depressie was ik ook in Marokko en ik kreeg flashbacks naar die zware tijd. Ik had niet verwacht dat ik me weer zo zou voelen en was teleurgesteld in mezelf. Het sloeg in als een donderslag bij heldere hemel. Het voelde alsof ik steeds meer afstand nam van mezelf. En de wereld om mij heen speelde af als een film. Allerlei scènes waar ik volledig buiten stond. Ik was enkel een toeschouwer. Ik zat in een bubbel, compleet vast, en de rest van de wereld draaide gewoon door. Het is eigenlijk heel moeilijk in woorden te brengen hoe dat aanvoelt, maar het is enorm beangstigend. Je herkent jezelf niet meer, voelt alsof je geen identiteit meer hebt. En als je dan ziet dat andere mensen vol energie zitten en plezier maken begrijp je niet waarom het bij jou niet meer lukt, waarom je dat zelf niet meer voelt.
Ik hield het zo goed mogelijk verborgen voor mijn gezin en familie, omdat ik me schaamde en een schuldgevoel had. Ik zonderde me meer af en begon me steeds slechter te voelen. De gevoelens van angst kwamen wederom naar boven. Een angst die je niet kan plaatsen. Alsof ik aan de rand van een afgrond stond en elk moment kon vallen, maar graag wilde doorstrijden en sterk zijn. Dit had ik immers al doorgemaakt en daarom wist ik dat ik ertegen moest vechten en dat ik hier dan ook wel weer doorheen zou komen. Anderzijds voelde ik me zwak en ik dacht dat het mijn eigen schuld was. Ik moest wel iets gedaan hebben en daarom werd ik wederom beproefd. En die bekende vraag kwam ook weer naar boven ‘’Zou het een straf zijn?, “Dat moet wel want ik ben geen goede dienares, geen goede moeder, geen goede echtgenote….” Mijn hoofd maalde maar door en door, ik kon het niet stopzetten en elke extra prikkel was bijna ondraaglijk. De shaitaan leek als ’t ware vrij spel te hebben, ik voelde mij namelijk geteisterd. Alsof ik echt niets meer in de hand had, waardoor ik me uiteindelijk nutteloos en waardeloos voelde, 
Allaahou Musta’an. Het is te beschrijven als een heftige oorlog tussen het goede en het kwade, waarbij ik in een wijde oceaan zwom en van alles probeerde om maar niet kopje onder te gaan. Die 4 weken in Marokko gingen voorbij alsof ik een waas zat, ik kon me nergens op concentreren en ik kon eigenlijk niet echt genieten. Zelfs het verblijf op het platte land bracht geen solaas, terwijl ik me daar juist voorheen meer op mijn plaats voelde. Eerlijk gezegd kon ik niet wachten om terug te gaan want terug thuis zou alles wel beter worden in shaae Allaah. Maar het gevoel van vervreemding bleef aanhouden en ik zakte steeds verder weg. Had geen zin meer, geen levensvreugde meer. Ik at bijna niks meer, ik sliep niet goed en ik bleef het liefst de hele dag in bed. Hierdoor zwakte ik lichamelijk ook af en ik was volledig opgebrand. Uiteindelijk kon ik ’t niet meer verborgen houden en ik luchtte mijn hart bij mijn man die het eigenlijk al had opgemerkt in Marokko. Hij moedigde mij aan: “Je bent er meerdere keren uitgekomen, je kent het al, je weet wat je moet doen, dus het zal je weer lukken eruit te komen in shaae Allaah”! Aan de ene kant wist ik dit ook wel, maar aan de andere kant was ik toch huiverig. ‘’Zou het weer 2 jaar duren, zouden de kinderen hier ook onder lijden, wat zou dit alles met mijn huwelijk doen?’’ Allerlei vragen die in mijn hoofd rond draaide. Mijn gebeden bleef ik verrichtte en zo ook mijn dagelijkse adhkaar, ook verrichtte ik veel duaa’ en dhikr en paste ruqyah toe bij mezelf, maar op een gegeven moment was ik lichamelijk zo enorm afgezwakt dat dit geestelijk nog extra zwaar doorwoog. Mijn streven was om zo goed mogelijk vol te houden, maar ik zat in een vicieuze cirkel waarbij het steeds lastiger werd om positief te denken. Toch bleef ik vast houden aan mijn deen en smeekbeden, want alleen Allaah zou mij eruit kunnen halen. Uiteindelijk, na veel weerstand, stapte ik dan toch naar mijn huisarts toe. Ik had dit lang afgehouden, omdat ik toch liever mijn heil en kracht haal uit mijn geloof. Maar ik moest ook andere wegen zoeken naar genezing, ook al vond ik dat helemaal niet leuk. Het liefste zou ik willen dat er geen arts of medicatie aan te pas kwam, maar uiteindelijk worstelde ik al meer dan 20 jaar op en af met deze depressies en angsten zonder ooit een medische diagnose te hebben gehad. Via mijn huisarts kwam ik bij een praktijk terecht waar allerlei soorten hulpverleners werkten onder leiding van een vrouwelijke psychiater. Ik startte sessies met een psycholoog en kon ook vrij snel bij de psychiater terecht. Ook mijn huisarts zag ik eens in de 2 weken; zij wilde mijn proces ook bijhouden en mij steunen. Het was de eerste keer dat ik serieus werd genomen en niet als een nummertje werd gezien. Das was fijn want mijn eerdere ervaring met hulpverlening was door de jaren heen op z’n zachts gezegd niet prettig verlopen. 
Ook al voelde ik me op dat moment nog zo slecht, het feit dat ik werd behandeld als een mens en begrip kreeg bracht al een zekere troost. De psychiater nam de tijd voor mij. Ze was begripvol en liet mij spreken, stelde veel vragen over mijn verleden, over mijn depressies en over de tijden dat het juist wel heel goed ging met mij. Het verschil tussen deze periodes was namelijk groot. Als het goed ging, dan ging ik als een raket en wilde ik ook van alles en nog wat doen en in mijn depressieve periodes was er het andere uiterste. Ik was een totaal andere versie van mezelf, onherkenbaar en dat was zo beangstigend. Bij deze eerste afspraak kreeg ik na 22 jaar eindelijk een diagnose: bipolaire stoornis. Het gaf me een zekere opluchting en bevestiging, want ik had zelf altijd al een vermoeden dat ik dit wellicht had. Vanaf dat moment ging ik door met de therapie, maar kreeg ik ook medicatie voorgeschreven. Dit was enorm moeilijk voor mij want ergens zag ik dit als een zwakte, alsof ik opgaf. Medicatie is ook niet in alle gevallen de oplossing. Het is een mogelijke sebbab (ondernomen actie) waar je goed over na moet denken. Bij de één is het een goed hulpmiddel bij de ander niet.
Wat is een bipolaire stoornis?
Iemand die bipolair is heeft (hypo) manische fases en depressieve fases. In de hypomanische fases ben je over het algemeen “het mannetje van alles”. Je kan de wereld aan, wilt van alles doen, neemt vrij impulsieve keuzes, bent constant bezig en pakt weinig uren slaap. Er heerst een sterk gevoel van euforie. In de depressieve fases totaal het tegenovergestelde; kort gezegd: Je kan niks meer, je wilt niks meer en vind jezelf niks waard. Dus als je lijdt aan een bipolaire stoornis zijn er weinig stabiele fases. Meer weten over een bipolaire stoornis: https://www.nvvp.net/website/patienteninformatie/aandoeningen-/bipolaire-stoornis
Voor het opstarten van medicatie maakte ik mijn weerstand bekend bij de psychiater, maar zij verzekerde mij dat het zo ook niet verder kon en het wel iets was wat ik echt moest gaan overwegen en dus was het moment aangekomen om een keuze te maken. Of zo door blijven gaan of met behulp van de medicatie, therapie en uiteraard met de wil van Allaah weer in balans te raken. Ik heb mijn duaa’ istikhaara verricht en Allaah aangeroepen en gesmeekt voor genezing en kracht. En zo maakte ik de keuze om toch de medicatie op te starten. Inmiddels ben ik sinds die keuze alweer bijna 5 maanden verder en gaat het steeds meer de goede kant op Alhamdulillaah. Ik heb enorme ups en downs gehad maar er lijkt langzaam stabiliteit te ontstaan al ben ik er nog niet helemaal , maar dat is oké. Ik ga al weer wat meer naar buiten en pak mijn sociale contacten weer langzaam op. Ik durf al wat meer alleen te doen en kan me overdag ook weer nuttig bezighouden en pak als het nodig is mijn rust. Niet meer die constante malende gedachten en ik eet en slaap weer beter, Alhamdulillaah. Het strijden tegen de negatieve gedachtes en influisteringen gaat ook veel beter en ik blijf me vast bijten in het vertrouwen in Allaah, de Verhevene. Uiteindelijk is het alleen Allaah Subhanaho wa ta’ala die geneest en die de zaken gemakkelijk maakt voor ons. Dit ben ik nooit of te nimmer uit het oog verloren en dat moet geen enkele gelovige moslim doen. Hij heeft immers alles in de hand en Hij weet wat goed voor ons is. In deze periode heeft het vasthouden aan de Qur’aan mij ook enorm veel troost en kracht gegeven. De Qur’aan zijn Zijn woorden, het is onbeschrijfelijk wat het met jou doet. Het helpt mij echt om door te gaan en niet op te geven en nog steeds is dit en duaa’ verrichtte mijn houvast. Sabr en standvastigheid zijn het antwoord. Je vast klampen aan jouw Islam is iets wat wij niet moeten onderschatten. Hulp inroepen bij anderen is geen zwakte maar wees ervan overtuigd dat Allaah het beste weet . Dit is vaak hetgeen wat juist nodig is want we hoeven er niet alleen voor te staan. Leven met een bipolaire stoornis is geen doodsvonnis. Het is leren omgaan met….
Mijn aanpak
Het is jouw Qadr, je mag het accepteren zonder een gevoel van schaamte of schuldgevoel. Dankbaar zijn voor elke pijn en elke strijd die je moet leveren. Want je moet strijden omwille van Allaah. Jouw bestaan heeft zin, daar mag je niet aan twijfelen. Je bent het jouw Schepper verschuldigd om te vechten en daarom ook jezelf. En weet wie jouw vijand is. De shaitaan wil jouw laten dwalen, wilt dat je opgeeft en jezelf afsluit. Blijf daarom voldoende kennis opdoen zodat je weet wat de juiste handvaten zijn en je kan doorzetten. Geloof oprecht en diep dat Allaah Subhanaho wa ta’ala voor je zorgt en van je houdt en dat Hij je geen enkel moment aan jouw lot overlaat. Hoe jij denkt over jouw Heer is echt het beste medicijn, Alhamdulillaah. Zelf leef ik van dag tot dag. Alhoewel morgen nog niet is aangebroken kijk ik optimistisch naar de toekomst en dat horen wij als moslims ook te doen. Ik vertrouw op Allaah, de Verhevene Hij Weet het beste wat ik nodig heb en Hij is de beste Planner. Laten we ook open blijven praten over mentale problematiek, over “taboe” onderwerpen waar anderen liever over zwijgen. Het stil houden is juist niet de oplossing en zo blijven vele zusters en broeders onnodig in anonimiteit lijden. Allaah heeft voor elke ziekte ook een genezing laten neerdalen. Daarom vragen wij Hem om hulp en moeten we zelf ook op zoek gaan naar de hulpmiddelen. Hier zijn verscheidene wegen voor, maar laat jouw geloof en imaan de leidraad zijn. Een zuster zei me eens: ‘’Het Paradijs is niet gratis; doe er daarom alles aan om dit te behalen’’. En als we ons daarbij correct houden aan de Qur’aan en de Soennah is er echt geen beperking, er is een geweldige overvloed! Moge Allaah Subhanaho wa ta’ala ons leiden, standvastigheid schenken en de zieken genezing schenken, Allaahoemma Ameen!
Um Adam
Disclamer van al Warathah: Een depressie wordt omschreven en ervaren als een zwart gat waar je niet uit kan klimmen. Dit is het gevoel dat gecreëerd wordt door verschillende emoties. Met name door het onderdrukken van deze emoties en trauma’s kan een depressie ontstaan. Alhamdulillaah wordt een depressie in de Islam erkend als een serieuze zaak en niet als taboe gezien. Een depressie komt dus ook niet alleen voor bij een lage imaan. Zoals we hierboven hebben gelezen, was de zuster een praktiserende zuster. De zuster onderhield haar gebeden, aanbiddingen en nam deel aan verschillende Islamitische lessen. De zuster heeft vervolgens door smeekbeden haar genezing bij Allaah gezocht, roqya verricht en vervolgens medicatie als sabab (middel) genomen. Een depressie is dus niet altijd een indicator voor een lage imaan (bij het hebben van een lage imaan ben je wel een makkelijke prooi voor de shaytaan). Het is dus steeds van belang om je band met Allaah, de Verhevene en met de Qur’aan goed te onderhouden bij een depressie.
وَنُنَزِّلُ مِنَ ٱلۡقُرۡءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٞ وَرَحۡمَةٞ لِّلۡمُؤۡمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ ٱلظَّٰلِمِينَ إِلَّا خَسَارٗا
”En Wij zenden (datgene) van de Qur’aan neer wat een Genezing en Genade voor de gelovigen is. En het vermeerdert bij de onrechtplegers niets anders dan verlies”. (soerat al-Israa (17:82))
